دعاهای استهلال ماه رمضان (اقبال الاعمال)
الجزء الأول؛ أبواب أحكام شهر رمضان؛ الباب الرابع فيما نذكره مما يختص بأول ليلة من شهر رمضان؛ فصل فيما نذكره من الدعوات عند رؤية هلال شهر رمضان
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب چهارم از اعمالی که مختص شب اول ماه رمضان است؛ فصل چهارم: دعاهای هنگام رویت هلال ماه:
اعلم أن من آداب الوقوف لرؤية هلال شهر رمضان أنك تقصد بذلك العبادة لله تعالى و امتثال أمره الشريف في بيان أول وقت هذه الخدمة العظيمة الشأن و أن تستعين به جل جلاله في الهداية إلى مطالعة و الدلالة على فوائد ذلك و منافعه فإذا نظرته فقل
از آداب كسى كه براى رؤيت هلال ماه رمضان به پا خاسته آن است كه نيّت او از ديدن هلال، عبادت خداوند متعال و امتثال امر شريف او در بيان اولين لحظه اين بندگى عظيم الشّأن باشد و اين كه از او يارى بجويد كه تو را به جايگاه طلوع ماه هدايت نموده و بر فوايد و منافع آن راهنمايى كند. بنابراين: هرگاه چشمت به هلال افتاد، بخوان:
مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَنَفِيَّةِ عَنْ مَوْلَانَا أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع قَالَ
دعايى را كه «محمّد بن حنفيّه» از مولى امير مؤمنان علىّ بن ابى طالب-عليه السّلام-نقل كرده است، كه فرمود:
كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا اسْتَهَلَّ هِلَالَ شَهْرِ رَمَضَانَ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ بِوَجْهِهِ وَ قَالَ
وقتى رسول خدا-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-هلال ماه رمضان را مى ديد، رو به قبله مى فرمود:
اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِيمَانِ وَ السَّلَامَةِ وَ الْإِسْلَامِ وَ الْعَافِيَةِ الْمُجَلِّلَةِ وَ دِفَاعِ الْأَسْقَامِ
خداوندا، هلال اين ماه را همراه با ايمنى؛ ايمان، سلامتى، تسليم، عافيت جامع، دور كردن بيمارى ها،
وَ الرِّزْقِ الْوَاسِعِ وَ الْعَوْنِ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الصِّيَامِ وَ الْقِيَامِ وَ تِلَاوَةِ الْقُرْآنِ
روزى دفاع [دفع]گسترده و يارى كردن بر نماز و روزه و شب خيزى و قرائت قرآن، به ما نشان بده و نشان ده.
اللَّهُمَّ سَلِّمْنَا لِشَهْرِ رَمَضَانَ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْنَا فِيهِ
خدايا، ما را براى ماه رمضان سالم بدار و آن را از [گناهان و اشتباهات]ما سالم بدار و ما را در آن سالم بدار
حَتَّى يَنْقَضِيَ عَنَّا شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدْ عَفَوْتَ عَنَّا وَ غَفَرْتَ لَنَا وَ رَحِمْتَنَا
تا اين كه ماه رمضان سپرى شود، درحالى كه از ما درگذشته و ما را آمرزيده و به ما رحم نموده اى.
ثُمَّ تَقُولُ [قل]: مَا رُوِيَ [نقل] عَنْ مَوْلَانَا مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ:
سپس دعايى را كه مولايمان حضرت موسى بن جعفر به نقل از پدر بزرگوار خود از جدّش-عليهم السّلام-نقل كرده است بخوان، كه فرمود:
مَرَّ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع فِي طَرِيقِهِ يَوْماً فَنَظَرَ إِلَى هِلَالِ شَهْرِ رَمَضَانَ فَوَقَفَ فَقَالَ
روزى حضرت علىّ بن حسين-عليهما السّلام-درحالى‌كه از راهى مى گذشت، نگاهش به هلال ماه رمضان افتاد، ايستاد و فرمود:
أَيُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِيعُ الدَّائِبُ السَّرِيعُ الْمُتَرَدِّدُ فِي مَنَازِلِ التَّقْدِيرِ الْمُتَصَرِّفُ فِي فَلَكِ التَّدْبِيرِ
اى آفريده مطيع و به سرعت گردش كننده اى كه در منازلى كه خداوند براى تو مشخص كرده، مى گردى و در چرخه تدبير [الهى] جابه‌جا مى شوى.
آمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِكَ الظُّلَمَ وَ أَوْضَحَ بِكَ الْبُهَمَ وَ جَعَلَكَ آيَةً مِنْ آيَاتِ مُلْكِهِ وَ عَلَامَةً مِنْ عَلَامَاتِ سُلْطَانِهِ
ايمان آوردم به خدايى كه به وسيله تو تاريكى ها را نورانى و مجهولات را روشن گردانيد و تو را يكى از نشانه هاى فرمانروايى اش، و نمودى از نمودهاى تسلّطش قرار داد
فَحَدَّ بِكَ الزَّمَانَ وَ امْتَهَنَكَ بِالْكَمَالِ وَ النُّقْصَانِ وَ الطُّلُوعِ وَ الْأُفُولِ وَ الْإِنَارَةِ وَ الْكُسُوفِ
و زمان را با تو مشخص كرد و با كمال و نقصان و طلوع و غروب و درخشش و گرفتگى، تو را به كار گرفت
فِي كُلِّ ذَلِكَ أَنْتَ لَهُ مُطِيعٌ وَ إِلَى إِرَادَتِهِ سَرِيعٌ
و در تمام اين امور، تو از او اطاعت نموده و به سوى خواست او مى شتابى.
سُبْحَانَهُ مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ فِي أَمْرِكَ وَ أَلْطَفَ مَا صَنَعَ فِي شَأْنِكَ جَعَلَكَ مِفْتَاحَ شَهْرٍ حَادِثٍ لِأَمْرٍ حَادِثٍ
پاكا خدايى كه چقدر شگفت انگيز است تدبيرى كه در امر تو نموده و چقدر لطيف است آفرينش نيكويى كه درباره‌ى تو به خرج داده. تو را كليد ماه جديد براى اجراى امر جديد قرار داده است.
فَأَسْأَلُ اللَّهَ رَبِّي وَ رَبَّكَ وَ خَالِقِي وَ خَالِقَكَ وَ مُقَدِّرِي وَ مُقَدِّرَكَ وَ مُصَوِّرِي وَ مُصَوِّرَكَ
بنابراين، از خدا-پروردگار من و تو، آفريننده من و تو، تقديركننده من و تو و نگارگر من و تو-مى خواهم
أَنْ يُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
كه بر محمّد و آل محمّد درود فرستد
وَ أَنْ يَجْعَلَكَ هِلَالَ بَرَكَةٍ لَا تَمْحَقُهَا الْأَيَّامُ وَ طَهَارَةٍ لَا تُدَنِّسُهَا الْآثَامُ
و تو را هلال بابركتى قرار دهد كه روزها بركت آن را از بين نبرد و هلال پاكى كه گناهان آلوده اش نگرداند؛
هِلَالَ أَمْنٍ [أمنة] مِنَ الْآفَاتِ وَ سَلَامَةٍ مِنَ السَّيِّئَاتِ هِلَالَ سَعْدٍ لَا نَحْسَ فِيهِ وَ يُمْنٍ لَا نَكَدَ مَعَهُ
هلال ايمنى از آسيب ها، و سلامتى از بدى ها، هلال فرخنده اى كه نافرخندگى در آن نباشد و هلال مباركى كه ناخجستگى در آن نباشد
وَ يُسْرٍ لَا يُمَازِجُهُ عُسْرٌ وَ خَيْرٍ لَا يَشُوبُهُ شَرٌّ
و هلال آسانى اى كه سختى با آن در نياميزد و هلال خيرى كه هيچ شرّى با آن مخلوط نگردد،
هِلَالَ أَمْنٍ وَ إِيمَانٍ وَ نِعْمَةٍ وَ إِحْسَانٍ وَ سَلَامَةٍ وَ إِسْلَامٍ
هلالى همراه با ايمنى و ايمان و نعمت و نيكوكارى و سلامتى و تسليم.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا، بر محمّد و آل محمّد درود فرست
وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَرْضَى مَنْ طَلَعَ عَلَيْهِ وَ أَزْكَى مَنْ نَظَرَ إِلَيْهِ وَ أَسْعَدِ مَنْ تَعَبَّدَ لَكَ فِيهِ
و مرا از پسنديده ترين كسانى كه اين هلال بر او طلوع كرده و پاكيزترين كسانى كه به ماه نگريسته و خوشبخت‌ترين كسانى كه در آن به عبادت تو مشغول شده اند، قرار بده
وَ وَفِّقْنَا اللَّهُمَّ فِيهِ لِلطَّاعَةِ وَ التَّوْبَةِ
و [خدايا] ما را در اين ماه به طاعت و توبه موفق گردان
وَ اعْصِمْنَا فِيهِ مِنَ الْآثَامِ وَ الْحَوْبَةِ وَ أَوْزِعْنَا فِيهِ شُكْرَ النِّعْمَةِ وَ أَلْبِسْنَا فِيهِ جُنَنَ الْعَافِيَةِ
و از گناهان و به ويژه گناه بزرگ نگاه دار و سپاسگزارى از نعمتت را به ما ارزانى دار و سپرهاى عافيتت را به ما بپوشان
وَ أَتْمِمْ عَلَيْنَا بِاسْتِكْمَالِ طَاعَتِكَ فِيهِ الْمِنَّةَ إِنَّكَ أَنْتَ الْمَنَّانُ الْحَمِيدُ
و با توفيق انجام طاعتت به نحو كامل در اين ماه، بخششت را بر ما كامل گردان. به راستى كه تو بسيار بخشنده و ستوده اى.
وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبِينَ
و درود خدا بر حضرت محمّد و خاندان پاك او.
وَ اجْعَلْ لَنَا فِيهِ عَوْناً مِنْكَ عَلَى مَا نَدَبْتَنَا إِلَيْهِ مِنْ مُفْتَرَضِ طَاعَتِكَ وَ تَقَبَّلْهَا
و در اين ماه ما را در انجام طاعت واجبى كه به آن فراخوانده اى [روزه] يارى كن و آن را از ما بپذير،
إِنَّكَ الْأَكْرَمُ مِنْ كُلِّ كَرِيمٍ وَ الْأَرْحَمُ مِنْ كُلِّ رَحِيمٍ آمِينَ آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ
زيرا كه تو از هر بزرگوارى بزرگوارتر و از مهربانى مهربان ترى. اجابت كن اجابت كن، اى پروردگار جهانيان.
ثُمَّ قُلْ: مَا رُوِيَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:
سپس دعايى را كه از امام صادق-عليه السّلام-نقل شده است بخوان، كه فرمود:
إِذَا رَأَيْتَ الْهِلَالَ فَقُلْ:
هرگاه هلال را ديدى بگو:
اللَّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدِ افْتَرَضْتَ عَلَيْنَا صِيَامَهُ
خداوندا، ماه رمضان فرارسيد و تو روزه آن را بر ما واجب نمودى
وَ أَنْزَلْتَ فِيهِ الْقُرْآنَ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ
و قرآن را در آن براى هدايت مردم و به عنوان نشانه هايى از هدايت و جداسازى [حق از باطل] فروفرستادى.
اللَّهُمَّ أَعِنَّا عَلَى صِيَامِهِ وَ تَقَبَّلْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْنَا فِيهِ وَ سَلِّمْنَا مِنْهُ
خدايا، ما را بر روزه دارى در آن يارى ده و آن را از ما بپذير و ما را در آن سالم بدار و آن را از [گناهان و غفلت هاى] ما سالم بدار و آن را براى ما سالم بدار،
وَ سَلِّمْهُ لَنَا فِي يُسْرٍ مِنْكَ وَ عَافِيَةٍ إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ يَا رَحْمَانُ يَا رَحِيمُ
همراه با آسانى و عافيت از جانب خود. به راستى كه تو بر هر چيز توانايى، اى رحمت گستر اى مهربان.
ثُمَّ قُلْ: مَا رَوَيْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَى أَبِي الْمُفَضَّلِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ الشَّيْبَانِيِّ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَيْهِ مِنْ كِتَابِ أَمَالِيهِ مِنَ الْجُزْءِ الثَّالِثِ بِإِسْنَادِهِ إِلَى الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ
سپس دعاى ديگرى را كه امام صادق به نقل از پدران بزرگوارش-عليهم السّلام- نقل كرده است بخوان كه فرمود:
كَانَ عَلِيٌّ ع إِذَا كَانَ بِالْكُوفَةِ يَخْرُجُ وَ النَّاسُ مَعَهُ يَتَرَاءَى هِلَالَ شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِذَا رَآهُ قَالَ
زمانى كه على-عليه السّلام-در كوفه بود و براى ديدن هلال بيرون مى آمد و مردم همراه او هلال ماه رمضان را استهلال مى كردند، وقتى ماه نو را مى ديد، مى فرمود:
اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِيمَانِ وَ السَّلَامَةِ وَ الْإِسْلَامِ
خداوندا، هلال اين ماه را همراه با ايمنى و ايمان و سلامتى
وَ صِحَّةٍ مِنَ السُّقْمِ وَ فَرَاغٍ لِطَاعَتِكَ مِنَ الشُّغُلِ وَ اكْفِنَا بِالْقَلِيلِ مِنَ النَّوْمِ
و تسليم و تندرستى از بيمارى و آسودگى از اشتغال [به انواع سرگرمى ها] براى انجام طاعتت، به ما نشان بده و ما را به خواب اندك بسنده ساز
ثُمَّ قُلْ: مَا رُوِيَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ
سپس دعايى را كه از حضرت امام كاظم-عليه السّلام-نقل شده است بخوان، كه فرمود:
إِذَا رَأَيْتَ الْهِلَالَ فَقُلِ
وقتى هلال را ديدى، بگو:
اللَّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدِ افْتَرَضْتَ عَلَيْنَا صِيَامَهُ وَ قِيَامَهُ
خدايا، ماه رمضان فرارسيد و تو روزه دارى و شب خيزى در آن را بر ما واجب گردانيده اى،
فَأَعِنَّا عَلَى صِيَامِهِ وَ قِيَامِهِ وَ تَقَبَّلْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْنَا فِيهِ
پس ما را بر روزه دارى و شب خيزى در آن يارى ده و آن را از ما بپذير و ما را در آن سالم بدار
وَ سَلِّمْهُ لَنَا فِي يُسْرٍ مِنْكَ وَ عَافِيَةٍ إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
و آن را نيز براى ما سالم بدار، همراه با آسانى و تندرستى. به راستى كه تو بر هر چيز توانايى، اى مهربان ترين مهربانان
ثُمَّ قُلْ: مَا رُوِيَ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع أَنَّهُ قَالَ
آن گاه دعاى ديگرى را كه از امير مؤمنان-عليه السّلام-نقل شده است بخوان، كه فرمود:
إِذَا رَأَيْتَ الْهِلَالَ فَلَا تَبْرَحْ وَ قُلْ
هنگامى كه هلال را ديدى، پيش از آنكه از جاى خود تكان بخورى، بگو:
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَيْرَ هَذَا الشَّهْرِ وَ فَتْحَهُ وَ نُورَهُ وَ نَصْرَهُ وَ بَرَكَتَهُ وَ ظُهُورَهُ وَ رِزْقَهُ
خداوندا، از تو خير و گشايش و نور و يارى و بركت و پاكيزگى و روزى اين ماه را خواهانم.
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَيْرَ مَا فِيهِ وَ خَيْرَ مَا بَعْدَهُ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا فِيهِ وَ شَرِّ مَا بَعْدَهُ
خدايا، از تو خير اين ماه و ما بعد آن را درخواست مى كنم و از شرّ آن و ما بعد آن به تو پناه مى برم.
اللَّهُمَّ أَدْخِلْهُ عَلَيْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِيمَانِ وَ السَّلَامَةِ وَ الْإِسْلَامِ وَ الْبَرَكَةِ وَ التَّقْوَى وَ التَّوْفِيقِ لِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى
خداوندا، اين ماه را همراه با ايمنى و ايمان و سلامتى و تسليم و بركت و تقوا و توفيق انجام آنچه دوست دارى و مى پسندى، بر ما وارد كن
ثُمَّ قُلْ: مَا ذَكَرَهُ ابْنُ بَابَوَيْهِ فِي كِتَابِ مَنْ لَا يَحْضُرُهُ الْفَقِيهُ مَرْوِيّاً عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ
سپس دعاى ديگرى را كه «ابن بابويه» در كتاب «من لا يحضره الفقيه» از امام صادق-عليه السّلام-نقل كرده است بخوان، كه فرمود:
إِذَا رَأَيْتَ هِلَالَ شَهْرِ رَمَضَانَ فَلَا تُشِيرُ إِلَيْهِ وَ لَكِنِ اسْتَقْبِلِ الْقِبْلَةَ وَ ارْفَعْ يَدَيْكَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ خَاطِبِ الْهِلَالَ تَقُولُ
هرگاه هلال ماه رمضان را ديدى، [با انگشت] به آن اشاره مكن، بلكه رو به قبله بايست و دست هايت را به سوى خداوند-عزّ و جلّ-بلند كن و خطاب به هلال بگو:
رَبِّي وَ رَبُّكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِيمَانِ
پروردگار من و تو، همان خدايى است كه پروردگار جهانيان مى باشد. خداوندا، هلال اين ماه را همراه با ايمنى و ايمان
وَ السَّلَامَةِ وَ الْإِسْلَامِ وَ الْمُسَارَعَةِ إِلَى مَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى
و سلامتى و تسليم و شتاب به آنچه دوست دارى و مى پسندى، به ما نشان بده.
اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِي شَهْرِنَا هَذَا وَ ارْزُقْنَا خَيْرَهُ وَ عَوْنَهُ وَ اصْرِفْ عَنَّا ضَرَّهُ وَ شَرَّهُ وَ بَلَاءَهُ وَ فِتْنَتَهُ
خدايا، اين ماه را بر ما مبارك گردان و خير و يارى [خود را در] آن به ما روزى كن، و آسيب و شرّ و بلا و آشوب آن را از ما بگردان.