واژه ترور و تروريسم واژگان و اصطلاحات سياسي هستند و بسياري از انديشمندان قرن بيستم معتقدند كه اطلاق كلمه ترور به حوادثي كه با اهداف غير سياسي رخ ميدهند نادرست است.
بنابراين ميتوان گفت كه ترور عبارتست از حذف حريف سياسي با هر شيوهي ممكن.
فيلسوف و مورخ فرانسوي در مقدمه كتاب خود تحت عنوان ،« تاريخ انديشه سياسي در غرب» به طور مفصل درباره ترور بحث ميكند و معتقد است كه قرن بيستم اصولاً قرن ترور است ، زيرا در اين قرن تفكر ماركسيستي ، سطح ملاحظات اخلاقي را در جامعه بين المللي پايين آورد . ماركسيسم موجوديت و بقاي خود را در گرو خشونت ميديد و بنابراين در دورهاي كه بر بخش وسيعي از جهان سلطه پيدا كرد ، خشونت در اوج آن ترور را نيز همراه آورد .
ترور به معناي ترس زياد و وحشت است ، و تروريست كسي است كه ميخواهد از طريق ارعاب ، تهديد و ايجاد ترس و وحشت در مردم به اهداف خود برسد .
از سال 1980 تا سال 1990 نزديك به 6000 رويداد تروريستي در سرتاسر دنيا اتفاق افتاده كه در نتيجه آن 4000 انسان كشته و بيش از 11000 نفر زخمي گرديدهاند .
در سال 1989 و در اجلاس سالانه مجمع عمومي سازمان ملل موضوع تروريسم مورد بحث نمايندگان كشورها قرار گرفت و به طور مشخصي دو نظر درباره آن مطرح شد . كشورهاي غربي با هرگونه ترور تحت هر عنواني مخالفت ميكردند و آن را موجب بر هم خوردن نظم جهاني ميدانستند ، اما در مقابل كشورهاي غيرمتعهد و از جمله جمهوري اسلامي ايران ضمن محكوم كردن ترور دولتي ،معتقد بودند كه بايد حركتهاي آزادي بخش براي رهايي از سلطه خارجي را از تروريسم جدا كرد و ملتهاي تحت سلطه مجاز به استفاده از شيوه هاي انقلابي براي رهايي از سلطه خارجي هستند . همين اختلاف ديدگاه موجب شد كه مجمع نتواند در اين خصوص به نتيجه مشخصي دست يابد .
بیوتروریسم
بيوتروريسم عبارت است از سوء استفاده از ميكرواورگانيسم يا فراورده هاي آنها در جهت توليد جنگ افزار
به عبارت جامع تر، استفاده از عوامل بيولوژيك به منظور ارعاب يا هلاكت انسانها و نابودي دامها يا گياهان
بر اين اساس جنگ بيولوژيك عبارت است از استفاده از عوامل بيولوژيك اعم از باكتري ها، ويروس ها، گياهان، حيوانات و فراورده هاي آنها به منظور اهداف خصمانه
در سال 1978 دانشمندي بنام Mullen،انواع جديد تهديدهاي هستهاي ، شيميايي و بيولوژيك را مورد ارزيابي قرار داد . دانشمند فوق با تجزيه وتحليل اين تهديدها نتيجه گيري كرده از ميان سه تهديد تروريستي فوق الذكر، تهديد بيولوژيكي از همه سادهتر و علميتر ميباشد
استفاده از عوامل بيماري زا بر عليه نيروهاي دشمن از صد ها سال قبل وجود داشته است:
بيش از سيصد سال قبل از ميلاد مسيح رومي ها چاههاي اطراف شهر را توسط لاشه هاي حيوانات مرده آلوده مي كردند تا سربازان دشمن از آنها نوشيده، بيمار و يا تلف شوند.
طي جنگ جهاني اول ارتش آلمان به آلوده كردن علوفه حيوانات و احشامي پرداخت كه براي متفقين ارسال مي شد.
اغلب کشورهای بيشرفته و در راس آنها آمریکا، انگلستان، فرانسه، روسیه, ژاپن وکانادا انواع سلاح های بیولوژیک را تولید و بعضا مورد استفاده نیز قرار داده اند
و این در حالی است که منع توليد سلاحهاي بيولوژيكي در معاهده ژنو در17 ژوئن 1925 به امضاء كشورهاي عضو رسيد.
مقايسه قدرت سلاح هاي بيولوژيك در مقايسه با ساير سلاح هاي نظامي:
بر اساس پيش بيني سازمان جهاني بهداشت رها سازي 50 كيلوگرم اسپور آنتراكس (عامل سیاه زخم )در طول يك خط 2 كيلومتري در يك جمعيت 500 هزار نفري باعث 125 هزار مورد بيماري و 950 مورد مرگ مي شود كه در مقاسه با ساير جنگ افزار ها رقم عظيمي است
امتيازات سلاح های بیولوژیک نسبت به ديگر سلاحهاي كشتار جمعي :
تشخيصو شناسايي عوامل بيولوژيك به آساني مقدور نيست و با حواس پنجگانه قابل دريافت نيستند عوامل بيولوژيك در مقادير بسيار كم ، به مقدار زياد كشنده ميباشند .براحتي ميتوان آنها را پنهان كرد و بسادگي منتقل نمود. . دفاع در برابر عوامل بيولوژيك بسيار مشكل است اين مشكل در كشورهايي كه از نظر سازماندهي و سرويسهاي بهداشتي درماني در درجات پايين قرار دارند (كشورهاي در حال توسعه) بسيار حادتر است . پخش عوامل بيولوژيك توسط نيروهاي نفوذي (ستون پنجم) در عمليات خرابكارانه براحتي امكان پذير ميباشد براي ساخت ،توليد و انبار و ذخيره سازي سلاحهاي بیولوژیک نياز به وجود تاسيسات بزرگ نميباشد ومی تواند در خفا و تحت پوشش تحقيقات آزمايشگاهي، بيولوژيكي، ميكروبشناسي و غيره انجام شود . اثر عوامل بيولوژيك آني و فوري نمي باشد . اين دوره كمون يك برتري را براي اين سلاحها به وجود آورده از اين نظر كه هدفهاي مورد اصابت ، تا مدتها بعد از حمله مشخص نخواهد شد . همين فاصله زماني امكان رديابي مهاجم را از دستگاهها امنيتي ميگيرد و به تروريستها اين اجازه را ميدهد تا ردپاهاي خود را پاك و از صحنه خطر دور شوند. سلاحهاي بيولوژيك ميتوانند (نه ضرورتاً) اثرات ثانويهاي را به دنبال داشته باشند . مثلاً يك عمليات كوچك بر عليه يك هدف موضعي و محلي ميتواند يك بيماري اپيدميك گسترده ببار آورد .
عوامل مورد استفاده در سلاح هاي بيولوژيك را ميتوان به سه دسته زير تقسيم كرد:
گروه A با ويژگي های:
1- انتشار آسان يا انتقال آسان فرد به فرد
2- ايجاد موارد مرگ زياد و نتيجتاً اثرات مهم بر بهداشت عمومي
3- ايجاد وحشت عمومي و از هم پاشيدگي جامعه
4- نياز به عمليات ويژه جهت جبران صدمات بهداشتي ناشي از آنها و سازماندهي مجدد سيستم بهداشتي
از این دسته می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
- واريولا ماژور (عامل آبله)
- باسيلوس انتراسيس (عامل سياه زخم)
- يرسينيا پسيتاسي (عامل طاعون)
- كلوستريديوم بوتولينوم (عامل بوتوليسم)
- فرانسيلا تولارنسيس ( عامل تولارمي)
گروه Bبا ويژگي های :
1- انتشار با سهولت نسبي
2- ايجاد بيماري با شدت متوسط و مرگ و مير پايين
3- نياز به اقدامات تشخيصي خاص و نظارت بعدي
از این دسته می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
- كوكسيلا بورنتي (عامل تب Q)
- بروسلا
- آنتروتوكسين Bاستافيلوكوكي
- سالمونلا
- شيگلا ديسانتري
- ويبريو كلرا
گروه Cبا ويژگي های:
1- پاتوژن هاي جديدي كه با بهره گيري از مهندسي ژنتيك قابليت تغيير به منظور توليد انبوه و انتشار وسيع را دارا مي باشند
2- به آساني در دسترس، قابل توليد و انتشار مي باشند
3- داراي قابليت بالقوه ايجاد بيماري در سطح وسيع و با كشندگي زياد و نتيجتاً اثرات تخريبي عظيم بر پيكره بهداشتي جامعه مي باشند
از این دسته می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- ويروس هاي مولد آنسفاليت منتقله از طريق كنه
- ويروس هاي عامل تب هاي هموراژيك منتقله از طريق كنه
- ويروس عامل تب زرد
- مايكوباكتريوم توبركولوزيس مقاوم به چند دارو
چه باید کرد ؟
كشف زودرس حمله بيولوژيك از اهميت حياتي برخوردار است، زيرا بدون تامين تداركات خاص در سطوح محلي و استاني ممكن است شالوده بهداشتي محلي و شايد هم ملي در هم شكسته شود
لازمه كشف سريع اينگونه حملات ، ارتقاء آگاهي كليه كاركنان خط مقدم (بهداشت و درمان) است زيرا اين افراد مي توانند در سايه اينگونه آگاهي ها منجمله نشانگان باليني به كشف زودرس حوادث مورد بحث نايل مي گردند
ديگر وقت آن رسيده است كه پرسنل پزشكي و بهداشتي در صورت مواجهه با رويدادهايي نظير رويدادهاي ذيل احتمال وقوع بيوتروريسم را در ذهن خود مطرح سازند :
- طغيان يك بيماري منتقله از طريق مواد غذايي
- حركت شبانه يك افشانه ابري شكل كشنده بر فراز يك شهر
- يا القاي يك بيماري مسري به طرق مختلف ديگر
زيرا اقدامات پيشگيرانه، درماني و اطلاع رساني به موقع توسط آنان ميتواند به مهار يا كنترل سريع فاجعه بينجام.