آغاز زمستان
كانون الاول احد و ثلثون يوما يقوى فيه العواصف و تشتد فيه البرد و ينفع فيه كلما ذكرناه في تشرين الآخر و يتقى فيه الحجامة و الفصد و يستعمل فيه الاغذية الحارة بالقوة و الفعل.
ماه اول سى و يك روز است. بادهاى شكننده در آن نيرو مىگيرد، سرما در آن شديد مىشود و از حجامت و فصد بايد پرهيز نمود. در اين ماه غذاهائى كه طبيعتا گرم است، بايد مصرف كرد.
در اين ماه بواسطه سرماى يك نواختى كه فصل پيدا مىكند اختلالات روحى و عصبيتهائى كه در فصول ديگر خصوص در هواى گرم موجب بالا رفتن فشار خون مىشد كمتر اتفاق مىافتد بنا بر اين خون گرفتن نه تنها مفيد نيست بلكه گاهى موجب كم خونى هم مىگردد علاوه كم كردن خون شخص را دچار ضعف موقت مىكند از حرارت بدن ميكاهد در نتيجه بدن بيشتر تحت ابتلائات زكام و سرماخوردگى و امراض ديگر واقع مىشود.
خوراكىهائى كه از نظر قدما طبعا گرم است همانا است كه از نظر علم امروز غالبا داراى انواع ويتامينها خصوص گروه ب بوده و از نوع ويتامين ث بقدر كافى نداشته باشد.
ماه دوم زمستان
كانون الآخر احد و ثلثون يوما يقوى فيه غلبة البلغم و ينبغى ان يتجرع فيه الماء الحار على الريق و يحمد فيه الجماع.
در آن بلغم غلبه مىكند و سزاوار است ناشتا جرعهاى از آب گرم بياشامند. بواسطه سرماى زياد عمل تعريق خيلى ضعيف و بقدر كافى مايعات زائده بدن دفع و تبخير نمىگردد آشاميدن آب گرم در حال ناشتا مطبوع و موجب تحريك غدد و ازدياد ترشح و دفع زوايد مايعات بدنست عطش را فرو مىنشاند و از اين راه چيزى بر مايعات بدن نمىافزايد، آشاميدن آب گرم در حال ناشتا سادهترين مسهل مطبوعى است كه بلغم را مىكند كبد و كليه را بكار مىاندازد و اشتها را زياد مىكند، مجارى تنفس را پاك مىنمايد.
مايعات زايدهاى كه در اين ماه غلبه مىكند موجب سستى عمل غدد و كمى ترشح آنها مىشود.
و ينفع الاحشاء فيه مثل البقول الحارة كالكرفس و الجرجير و الكراث.
سبزيهاى گرم مانند كرفس و تره تيزك و كاور در اين ماه براى رودهها سودمند است.
و التمريخ بدهن الخيرى و ما ناسبه.
و ماليدن روغن شببو ببدن و آنچه مانند اوست نافعست.
در دومين ماه زمستان؛ اعصاب را يكنوع سستى و سكون فرا مىگيرد استخوانها سخت مىشود، پوست بدن دچار خشگى مىگردد، جريان خون در عروق مشكل مىشود، سرمازدگى، سردرد، كمردرد، زكام، آب ريزش چشم و بسيارى از كسالتهاى ديگر عوارض اختلالات فوق است.
بهترين درمان طبيعى و مفيد ماساژ با روغن است، روغن شببو و زيتون و گلسرخ مفيدترين مايعى است كه در ماساژ بكار مىرود.
ماساژ استخوانها را نرم مىكند جريان خون را تسريع مينمايد در مورد تصلب شرائين و فشار خون بسيار مفيد است.
ماساژ عمل تعريق را آسان مىسازد و با ازدياد ترشح غدد سمومات را بيشتر خارج مىكند. ماساژ اعصاب را از سكون و تحريك افراطى هر دو آسوده مىكند، در بدن توليد حرارت مىنمايد.
ماساژ روى شكم بهترين وسيله معالجه سوء هاضمه و بعضى از انواع اسهالها است. معده و رودهها را نيرومند مىكند- عمل هضم را تسهيل مىنمايد و امتلاء را برطرف ميسازد.
پايان زمستان
شباط ثمانية و عشرون يوما تختلف فيه الرياح و ينفع فيه اكل الثوم.
ماه آخر بيست و هشت روز است در آن بادها مختلف مىوزد و خوردن سير سودمند است. در اين ماه فشار خون بالا ميرود و براى حفظ اعتدال آن خوردن سير مفيد است سير فشار خون را پائين مىآورد و اين خاصيت تابع خواص ديگر آنست زيرا سير قوه باه را تقويت ميكند ادرار را زياد و عروق شعريه را باز ميكند و اين خاصيتها در پائين آوردن فشار خون بسيار مؤثر است.
سير معده را ضد عفونى ميكند ميكربها را خصوص ميكرب وبا و گريب را مىكشد جهاز تنفس را نيرومند ميگرداند و براى درمان سل و برنشيت خيلى نافعست در مورد اسهال و ضعف معده و كندى اعصاب و ذهن سودمند است پياز مغز را قوى ميگرداند.
در اواخر زمستان از جهت آنكه هنوز سرماى زننده آن گاهى ما را تعقيب مىكند بدن ما نسبت بماههاى بعد محتاج بحرارت بيشترى است در ميان خوراكىها گوشت حرارت زيادترى توليد مىكند.
و الفاكهة اليابسة.
و خوردن ميوههاى خشك مفيد است.
مراد از ميوههاى خشك ظاهرا خشكبار است مانند پسته و بادام و فندق و گردو و سنجد و امثال آن.
و يقلل من اكل الحلاوة.
در ماه شباط بايد از مقدار مصرف شيرينى كم كرد در فصل زمستان خصوص در اواخر آن پوست بدن خشك و استخوانها سخت و پوك مى شود و بدن به شیرین جات نیاز دارد اما باید مراقب بود که افراط در خوردن شیرین سبب خشکی می شود.
منبع:
على بن موسى، امام هشتم عليه السلام، طبّ الرضا عليه السلام / ترجمه امير صادقى - تهران، چاپ: ششم، 1381ش.