آداب غدیر در آیینه روایات

الف- آداب عبادی غدیر

1- نماز روز غدیر:

در بعضی از روایات ثواب دو رکعت نماز برابر با صدهزار حج و عمره در نظر گرفته شده است.

2- روزه:

امام صادق علیه السلام می فرمایند: «یَجِبُ عَلَیکُم صِیامُهُ شُکراً لله وَ حَمداً لَه»؛ «بر شما لازم است تا در روز غدیر برای سپاسگذاری از خداوند و ستودن او روزه بگیرید.» وسایل الشیعه / ج7

و نیز فرمود:

«کسی که در روز غدیر روزه بگیرد، روزه اش بهتر از عبادت شصت سال است.» وسایل الشیعه / ج7

3- دعا در شب و روز غدیر:

امام رضا علیه السلام می فرماید: «یومُ یُستَجابُفیه الدُعا»؛ «روز غدیر روزی است که دعا در آن روز مستجاب می گردد.» اقبال الاعمال

4- یاد خدا و پیامبر

در آداب غدیر تاکید شده که در این عید بزرگ با روزه و نماز به یاد خدا و پیامبر صلوات الله علیه و آل او باشید.

امام رضا علیه السلام می فرماید:

«یوم اِکثارِ الصَلوةِ علی محمدٍ و آلِ محمَد»؛ «روز غدیر روز صلوات فرستادن فراوان است.» اقبال الاعمال / وسایل الشیعه

شیخ حر عاملی در ضمن حدیثی از محمد بن علی بن حسین آورده:

«.. وَ یَنبغی اَن یُکَثَّرَ فِیه ذِکرُ اللهِ عَزَّوَجَل وَالصَّلوةُ عَلی النَّبی صلی الله و علیه و آله ، وَ یُوسَعُ الرَّجُلَ فِیه عَلی عَیالِه..»؛ «شایسته است در این روز بسیار یاد خدا باشید و بر پیامبر گرامی اسلام صلوات الله علیه و آله، درود و صلوات فرستاده و وسایل آسایش بیشتر خانواده را فراهم آورید.»

5- غسل:

امام صادق علیه السلام می فرماید: «یَغتَسِلَ عِند زوالِ الشَمس مِن قَبلِ اَن تَزولَ الشَمسِ مقدارَ نصفِ الساعةِ یسئلُ الله عزوجل.» وسایل الشیعه

نیم ساعت به زوال شمس سفارش به غسل شده است.

6- زیارت امیر المومنین علیه السلام:

مرحوم محدث قمی می فرماید: «از اعمال در روز غدیر، زیارت حضرت امیر المومنین است..، و زیارت امین الله که می توان از نزدیک و دور آن را خواند.» مفاتیح الجنان

ب: آداب اجتماعی و اخلاقی

1- غدیر روز عید و بهترین عید اسلامی است و شایسته است که مردم آن روز را جشن بگیرند. امام صادق علیه السلام می فرمایند: «و هو عیدُ اللهِ الاکبرِ و ما بَعَثَ اللهُ عزَّوجلَّ نبیاً قطُّ اِلا و یُعَیَّدُ فی هذا الیومِ و عَرَّفَ حُرمَتَهُ»؛ «این عید بزرگی است، خداوند هر پیامبری را مبعوث کرد در این روز عید بر پا کرده و احترام آن را به جای آوردند.» تهذیب الاحکام / ج3

2- تبریک و تهنیت و مصافحه

امام هشتم علیه السلام فرمود:

در این روز وقتی همدیگر را ملاقات کردید بگویید: « الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلیِّ بنِ أَبِی طالِب وَ الْأَئِمَّةِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ. »؛ «خدا را شکر می گوییم که ما را از شیعیان علی علیه السلام و ائمه طاهرین علیهم السلام قرار داده است.» اقبال الاعمال

3- دید و بازدید

امام رضا علیه السلام می فرماید: « مَن زارَ فیه (غدیر) مؤمناً اَدخُلَ اللهُ قبرَهُ سبعینَ نوراً و وَسعَ فی قبرهِ و یزورُ قبرهُ کلَّ یومٍ سبعونَ الفَ مَلَکٍ ویُبَشِرونَهُ بِالجَنَّة»؛ «هر کس در روز عید غدیر، به دیدار مومنی رود، خداوند هفتاد نور در قبرش وارد کند و قبرش را بگستراند و هر روز، هفتاد هزار فرشته به زیارت قبرش آید و به او مژده بهشت دهد.»

حضرت علی علیه السلام در خطبه غدیریه خود فرمودند: «و اجمعوا یَجمَعَ اللهُ شَمَلَکُم»؛ «در روز غدیر اجتماع کنید تا خدا پراکندگی شما را جمع کند.» مصباح کفعمی

4- افطاری دادن

امیر المومنین علیه السلام فرمودند:

«کسی که در شامگاه عید غدیر، به یک مؤمن افطاری بدهد، گویا یک میلیون نفر از پیامبران، شهیدان و صدیقان را افطاری داده است. حال چگونه است پاداش کسی که گروهی از مردان و زنان را افطاری دهد. و من ضامنم بر خدا که از کفر و فقر آسوده گردد و اگر در همان روز یا همان شب تا عید غدیر سال دیگر بمیرد، بر خداوند است پاداش او.» مصباح کفعمی

5- صدقه دادن

امام صادق علیه السلام در حدیثی می فرماید: « و الدرهمُ فیه بالفِ الف دِرهمٌ»؛ « در مقابل یک درهم هزاران در هم پاداش داده می شود.» وسایل الشیعه / ج1

6- گشاده دستی و کارگشایی

امیر المومنین علیه السلام می فرماید: «و هیئوا الا خِوانکم و عِیالِکم عَن فضلِه بالجودِ مِن موجودکُم و بما تَنالُهُ القُدرَةِ مِن اَستطاعتِکُم»؛ «به فضل خداوند با بخشیدن از آنچه دارید و در توان شما است برای خانواده و برادران خویش، فراهم سازید البته هدیه دادن و صله بخشیدن در این روز، شیرینی آن را برای دیگران بویژه نونهالان ماندکار می سازد.» مصباح کفعمی

در روایتی از امام رضا علیه السلام آمده است: «یومُ الحِباءِ و العَطیَّه»؛ «عید غدیر روز بخشش و هدیه دادن است.» اقبال الاعمال

7- آراستگی

امام رضا علیه السلام در توصیه ای فرمودند: «یومُ الَبسِ الثیابِ و نَزعَ السَّواد»؛ «روز غدیر روز پوشیدن لباس نو و در آوردن جامه سیاه است.»

امیر المومنین علیه السلام می فرمایند:

«واَظهروا و البُشرَ فیما بینکم و السرورَ فی مُلاقاتِکُم فافرَحوا و فَرِّحوا بالباس ایحَسَنِ و الرائحةِ  الطیِّبَةِ و الطَّعام»؛ «در روز غدیر گشاده رویی را میان خویش و شادمانی را در ملاقات هایتان ابراز کنید و شاد باشید و برادرانتان را با لباس نیکو، بوی خوش و طعام شاد کنید.» مصباح کفعمی

8- عقد اخوت و برادری

سنت عقد اخوت سابقه دیرینه دارد و در زمان رسوا الله صلوات الله علیه و آله بین مهاجرین و انصار و میان مسلمانان اجرا شد. عقد اخوت را مستدرک الوایل چنین بیان کرده است:

«دست راست خود را بر دست راست برادر مومن خود بگذارد و بگوید:

وَاخَيْتُكَ فِي اللَّهِ وَ صَافَيْتُكَ فِي اللَّهِ وَ صَافَحْتُكَ فِي اللَّهِ وَ عَاهَدْتُ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ وَ كُتُبَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِيَاءَهُ وَ الْأَئِمَّةَ الْمَعْصُومِينَ عَلَيْهِمُ السَّلامُ عَلَى أَنِّي إِنْ كُنْتُ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ الشَّفَاعَةِ وَ أُذِنَ لِي بِأَنْ أَدْخُلَ الْجَنَّةَ لا أَدْخُلُهَا إِلّا وَ أَنْتَ مَعِي

در راه خدا برادرت شدم، و در راه خدا دوست با صفايت گشتم، و در راه خدا با تو دست دادم، و با خدا و فرشتگان، و كتاب هايش و رسولان و پيامبرانش، و امامان معصوم (درود بر آنان) عهد كردم، بر اينكه اگر از اهل بهشت و شفاعت بودم، و به من اجازه داده شدكه وارد بهشت شوم، به بهشت وارد نشوم مگر اينكه تو هم با من باشى.

آنگاه برادر مؤمن بگويد: «پذيرفتم»؛ سپس بگويد: همه حقوق برادرى را از تو ساقط كردم، به جز شفاعت و دعا و زيارت.»

فيض كاشانى در كتاب «خلاصة الاذكار» ، صيغه اخوّت را قريب به همين صورت ذكر كرده، آنگاه فرموده: طرف مقابل قبول نمايد براى خود، يا موكّل خود به لفظى كه دلالت بر قبول نمايد.

امام صادق علیه السلام می فرماید:

« هذا یومٌ عظیم عظَّمَ الله حُرمتَه عَلی المؤمنین و اَکمَلَ لَهم فِیه الدِّین و تَمَّمَ علیهم النِّعمة و جَدَّدَ لَهم ما اَخذَ علیهم مِن العَهدِ وَالمِیثاق.»؛ «این روز، روز تجدید عهد و یادآوری اتمام نعمت و اکمال دین است، این روز از احترام زیادی برخوردار است.» مصباح المتهجد