فرزند شايسته ، خواسته طبيعى و فطرى همه انسان هاست . همه آرزو دارند فرزندانى سالم و صالح داشته باشند ؛ فرزندانى كه روشنى بخشِ ديده و شادى بخش جان آنها باشند . حتّى انسان هاى ناشايسته نيز دوست دارند فرزند آنها خوب و شايسته باشد . امّا همّت پرورش يافتگان در مكتب قرآن ، از اين خواست طبيعى فراتر است . آنها مى خواهند نه تنها فرزندانشان خوب و شايسته باشند ؛ بلكه مى خواهند فرزندان آنها در كنار خانواده ، پيشوا و سرمشقِ انسان هاى شايسته بشوند .
آنان ، در مقام نيايش به خداى مهربان چنين مى گويند : «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَ جِنَا وَذُرِّيَّـتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا؛ پروردگارا! به ما از همسران و فرزندانمان ، آن ده كه مايه روشنى چشمان ما باشد، و ما را پيشواىِ پرهيزگاران گردان» .
مسئله مهم اين است كه :
چگونه مى توان به اين آرزوى بلند ، دست يافت و زمينه اجابت اين دعا را در مورد فرزندان فراهم ساخت ؟ پاسخ اين است كه پرورش فرزند شايسته ، بر سه ركن اساسى استوار است . اين اركان عبارت اند از :
1 . خانواده شايسته
2 . رعايت حقوق كودك
3 . وظيفه شناسى كودك .
بخش یکم: بنیاد تربیت کودک
خانواده ، نخستين ركن اساسى پرورش كودكان شايسته است . زيربناى شخصيت كودك ، در خانواده سرشته مى گردد و از اين رو ، حقوق كودك بر خانواده به دو بخش تقسيم مى شود : حقوق قبل از تولّد و حقوق بعد از تولّد .
1 . ساماندهى خانواده شايسته
جنسيت فرزند ، اهمّيتى ندارد كه دختر باشد يا پسر . آنچه مهم است ، سلامت و شايستگى فرزند است. قرآن كريم ، تصريح مى كند كه كودكان اهل ايمان ، در سراى جاويد ، به خانواده خود در بهشت مى پيوندند و بدين سان ، خانواده هاى شايسته پرور ، مورد تقدير و تشويق قرار مى گيرند . در مقابل ، روايات اسلامى ، نسبت به خطر فرزندان ناشايسته به شدّت هشدار داده و از آنان به عنوان سخت ترين مصائب خانواده ياد كرده اند .
بر اساس رهنمودهاى پيشوايان اسلام ، دولت اسلامى و خانواده هاى مسلمان موظّف اند براى افزايش جمعيت جامعه اسلامى با عنايت به توان اقتصادى و فرهنگى خود ، برنامه ريزى نمايند و در صورتى كه به هر دليل ، پرورش انسان هاى صالح با افزايش جمعيت منافات پيدا كرد ، مانع رشد جمعيت ناشايست شوند .
2 . نقش وراثت
كودك ، نه تنها ميراث دار خصوصيات ظاهرى و جسمى پدر و مادر است؛ بلكه ويژگى هاى روحى و باطنى آنان (مانند : شجاعت ، سخاوت و حُسن خلق) به فرزند منتقل مى گردد . نكته قابل توجّه اين كه از منظر روايات اسلامى ، نقش وراثتى مادر در فرزند ، بيش از پدر است و كسانى كه مى خواهند فرزندانى سالم ، نيرومند ، زيبا و صالح داشته باشند ، بايد در انتخاب همسر دقّت كنند .
3 . نقش غذاى پدر و مادر
مهم ترين رهنمود پيشوايان اسلام در اين زمينه ، هشدار نسبت به نقش ويرانگر غذاى حرام است . نطفه اى كه از غذاى حرام تشكيل شده ، زمينه ساز بسيارى از آلودگى ها و انحرافات كودك است . خانواده هايى كه مايل اند فرزندان آنان ، سعادتمند باشد ، بايد از غذاى حرام اجتناب كنند ؛ خصوصا مادران در دوران باردارى بايد بيشتر مواظب غذاى خود باشند.
4 . نقشِ چگونگى آميزش
از نگاه پيامبر خدا ، نخستين نعمت الهى به انسان ، حلال زادگى و پاكى ولادت است . بسيارى از مفاسد اجتماعى ، حاصل بزهكارى مواليد نامشروع است . البته اين ، بدان معنا نيست كه مواليد نامشروع ، نمى توانند راه درست را براى زندگى انتخاب كنند ؛ ليكن بى ترديد ، انتخاب و راه صحيح زندگى براى آنان دشوار است .
منبع:
- کتاب حکمت نامه کودک نوشته محمد مهدی ری شهری - خلاصه صفحات 9 الی 17