آگاهی
امام علی علیه السلام:
آنچه را نمی دانی نگو زیرا در این صورت
گفتارهای تو نیز مورد تهمت قرار می گیرد و
مردم نسبت به همه سخنان تو با دیده تردید می نگرند.
پیشگام
این صفت رسولان الهی بوده است. مبلغ باید قبل ازاینکه مردم را به کارهای خوب دستور دهد، خود آنها را انجام داده قبل از نهی از اعمال زشت، خودش آنها را ترک کرده باشد.
سوره هود – 88:
«من هرگز نمیخواهم چیزی را که شما را از آن باز میدارم مرتکب شوم..»
اخلاص
اگر تبلیغ به خاطر خدا انجام گیرد، بر دلها اثر خواهد گذاشت. اگر مبلغ به خاطر خوشایند و تشکر مردم قدم بر دارد، بی توجهی مردم برای او سخت خواهد بود مبلغ اگر عزت نفس نداشته باشد، از اهداف این و آن تبلیغ میکند!
سوره انسان – 9:
«ما از شما انتظار پاداش یا سپاسی نداریم.»
عادل و به دور از حب و بغض
مبلغ در سخنان، کردار و موضع گیری ها و برخوردهایش با دیگران باید عدالت را رعایت کند. از صفات مسلمان واقعی حق بینی است. پس مبلغ نباید به خاطر اینکه گوینده سخن، دشمن او است سخن حقش را نادیده بگیرد.
سوره مائده – 8:
«دشمنی با قومی سبب نشود که با عدالت رفتار نکنید..»
سعه صدر و استقامت
مبلغ باید بداند مخاطبان او یکسان نیستند بنابراین اگر کسی هدایت نشد نباید غمگین شود و یا زخم زبان ها و طعنه های منکران نباید او را ناراحت کند. او آرام و منطقی همچون اولیاء الهی، تهمت های منکران و جاهلان را پاسخ می دهد.
امیدوار به وعده های الهی
اگر کافران و بداندیشان از از حق روی گردان شدند، مبلغ دچار یاس و ناامیدی نمیشود و به تبلیغ خود ادامه می دهد و هیچگاه دیگران را از رحمت الهی نا امید نمی کند که این صفت فقیه حقیقی است.
اصول کافی – ج1:
«الفقیه حق الفقیه من لم یقنط الناس من رحمة الله»
اهل علم و عمل
پشتکار مبلغ، منحصر در تبلیغ دین نمی شود بلکه باید در راه افزودن بر علم و آگاهی خویش نیز بکوشد چرا که در هر زمانی نیاز به معلومات جدید دارد و تکیه بر مطالعات قبلی کافی نخواهد بود. علم و یقین همراه با عمل و تجربه، نه فقط به صورت تئوری.
قاطع و با شهامت
وظیفه مبلغ این است که بدون ترس جلوی بدعت ها را بگیرد و با قاطعیت تمام مقابل کج روی ها بایستد.مبلغ باید در گفتن حقایق شهامت داشته باشد و به خاطر ترس از مستکبران و سرزنش سرزنش کنندگان حقایق را کتمان نکند. این عهد خداوند است با او.
اصول کافی – ج 1:
«هنگامی که بدعت ها در امت من ظاهر شود بر عالم است که علم خویش را ظاهر سازد..»
انتقاد پذیر
هیچ انسانی به دور از خطا و اشتباه نیست. انسان مسلمان به انتقادهایی که به او می شود به دید هدایایی ارزشمند می نگرد زیرا گوش ندادن به حقایق، صفت کافران کوردل است.
سوره اعراف – 179:
«لهم آذانٌ لایسمعون بها»
توکل به خدا
درحالیکه عمل مبلغ در هدایت انسانها بسیار موثر است ولی باید توجه داشت که موثر واقعی خدا است و مبلغ ابزاری بیش نیست.
سوره قصص – 56:
«(ای رسول ما) تو نمی توانی هر کس را که بخواهی هدایت کنی اما خدا هر کس را که بخواهد هدایت می کند.»
نرمخو، مهربان و دلسوز
نرمی، تنها صفت سخن نیست بلکه در برخوردها نیز لازم است چرا که با نرمی و مهربانی، مردم به دین خدا کشیده می شوند و به تجربه ثابت شده با زور و اکراه نمی توان کسی را هدایت نمود.
سوره نسائ – 8:
«قولوا لهم قولاً معروفا..»
کتاب قرآن و تبلیغ – حجت الاسلام و المسلمین محسن قرائتی