اول آزمایش بعد دوستی
روایتی از علی(علیه السلام) است که فرمودند: «لَا تَثِق بِالصَّدِيقِ قَبلَ الخُبرَةِ». اگر میخواهی به عنوان صداقت به رفیق اعتماد کنی، قبل از آنکه او را بیازمایی هیچ وقت اعتماد نکن. قبل از اینکه او را بیازمایی، به او دل نبند. ممکن است سؤال کنید چرا؟ جهتش این است که اگر قبل از اِختبار و امتحان با او دوستی کردی و رابطهات تنگاتنگ شد، محبّت او در دل تو تشدید میشود و این رابطه محبّتی موجب میشود که این رفاقت در ابعاد گوناگون اعتقادی و نفسانی و عملیات، چه رفتاری و چه گفتاری بر روی تو اثر بگذارد.
محبّت کور و کر میکند
چند روایت در این زمینه بخوانم. علی(علیه السلام) فرمودند: «عَينُ المُحِبِّ عُميَةٌ عَن مَعَايِبِ المَحبُوبِ»؛ چشم کسی که دیگری را دوست دارد، از اینکه عیبهای او را ببیند کور است. در ادامه میفرمایند: «وَ أُذُنُهُ صَمَاءٌ عَن قُبحِ مَسَاوِيهِ».حُبُّكَ لِلشَّيْءِ يُعْمِي وَ يُصِمُّ».حبّ شیء انسان را کور و کر میکند.
این یک قانون کلی است.
هنگام غضب
امام صادق علیه السلام می فرماید: «تُغْضِبُهُ فَتَنْظُرُ غَضَبَهُ يُخْرِجُهُ مِنَ الْحَقِّ إِلَى الْبَاطِلِ»؛ خشمش را آزمایش کن، ببین آیا این از افرادی است که وقتی عصبانی میشود، مرزی را رعایت نمیکند؟ آیا خشم، او را از حق به سوی باطل میکشاند؟رفیق میخواهی بگیری، از نظر خشم آزمایش و امتحانش کن. اوّل ببین آیا مثل حیوان میماند یا انسان است؟ چون حیوان است که وقتی خشمگین میشود هر کاری میکند؛ هم گاز میگیرد، هم لگد میزند. انسان که این کارها را نمیکند. حالا که انسان است و زبان دارد، ببین آیا موقع خشم هرچه به زبانش میآید را میگوید؟