در شیوه تبلیغی حضرت موسی علیه السلام می بینیم که او با سرکشی و طغیان و قهر فرعون رو به رو است؛ پس این موضوع تناسبی با شیوه خشونت آمیز ندارد، زیرا که در آن صورت به هدف نهایی ایمان به خدا نمی رسد و تنها به پیچیدگی و دشواری موضوع شدت می بخشد.
از آن جا که تحدی موجب می شود تا فرد به دفاع و پاسخ برخیزد، سودی نخواهد داشت، بویژه در این شرایط که فرعون در مسیر سرکشی ها و امیال به حد دعوی ربوبیت رسیده است. از این رو در چنین موقعیتی جز شیوه مدارا در برخورد و ملایم سخن گفتن راهی برای رسیدن به ایمان و روش عملی سودمند تری یافت نمی شود.
اذْهَبَا إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى. ﴿طه، 43﴾
به سوى فرعون برويد كه او به سركشى برخاسته ،
اما چگونه باید آغاز کرد؟ آیا باید از روش بهره گیری از قدرت استفاده نمود؟ اما این به دور از روح رسالت الهی است!
باید دید زمینه های این سرکشی و طغیان در او چیست؟
بنابراین چه بسا این سرکشی ناشی از غفلت یا فراموشی باشد، یا اینکه از تسلیم شدن نیروهایی که در مقابل او ضعف نشان داده اند و باعث شده تا او احساس غلبه بر هر موجود و نیرویی را در خود داشته باشد؛ همان مساله ای که او را از نیروی مسل طبر تمامی قدرتها یعنی خداوند، غافل می سازد.
از این رو دعوتگر در آغاز کار باید ذکر خدا را در او برانگیزد تا متذکر شود و بیدار باشد. او را با قدرت بی نهایت خداوند بیدار سازد.
در چنین موقعیتی برای اینکه فکر در یک آرامش خاص به دور از جو کینه توزی واقع شود، چاره ای جز شیوه ملایم نیست و اینکه دعوتگر از ایجاد یک محیط تحریک کننده و پر هیاهو دوری گزیند؛ زیرا باید به گروه مخاطب امکان اندیشه و تفکر داد و روشی نامعقول است اگر با تحریک آنی، تعصب آنها را برانگیزانیم.
از این رو است که شکل هماهنگ با حکمت و منطبق با اندرز نیکو (یک دعوت راستین) در این آیه تجلی می یابد.
فَقُولاَ لَهُ قَوْلاً لَيِّناً لَعَلَّهُ يَتَذَکَّرُ أَوْ يَخْشَى. ﴿طه، 44﴾
و با او سخنى نرم گوييد ، شايد كه پند پذيرد يا بترسد . »
دعوتگر از رگبار دشنام ها و یورش تهمت ها بر نمی تابد و خشمناک نمی گردد، بلکه سعی دارد بوسیله آرامش شیوه دعوتش، این طوفان را فرونشاند.
منبع:
شیوه های دعوت و تبلیغ از دیدگاه قرآن؛ نویسنده: محمد حسین فضل الله، مترجم: مرتضی دهقان طرزجانی – انتشارات یاسر چاپ اول 1359