این یک تمرین است... تمرینی کاملاً جدی و کلیدی. اخلاص در دوستی و خیرخواهی از کلیدیترین عوامل رهایی از دوزخ است. کمااینکه امام رضا (علیهالسلام) در نامهی خود به حضرت عبدالعظیم (علیهالسلام) فرمودند: اگر مؤمنی حتی نسبت به یک نفر خیرخواه نباشد، مورد نفرین من قرار میگیرد...
آینهی مؤمنان دیگر باش...
نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) میفرمایند:
المُؤمِنُ مِرآةٌ لِأَخیهِ المُؤمِنِ؛ یَنصَحُهُ إذا غابَ عَنهُ، ویُمیطُ عَنهُ ما یَكرَهُ إذا شَهِدَ، و یُوَسِّعُ لَهُ فِی المَجلِسِ؛ مؤمن آینه برادر مؤمنش است. در غیاب او (آبرویش را حفظ میکند) خیرخواه اوست و در حضورش، آنچه را ناپسند میدارد، از او دور میسازد و در مجلس برایش جای میگشاید.
مرآت در لغت به معنای آینه است، وسیلهای که چهرهی دیگران را در خود نشان میدهد. آینه قطعاً در نبودِ کسی ایرادها و عیوبش را نشان نمیدهد. مؤمنان نیز در نبود برادر مؤمنشان هرگز عیبی از او را برملا نمیسازند، و به این حقیقت که حُرمت مؤمن از کعبه بالاتر است، یقین دارند. لذا به حرمت الله، اهلبیت و خودِ مؤمن، هرگز در غیاب او، نسبت به عیوبش پردهدری نمیکنند.
اساساً نوع نگاه مؤمن به مؤمنان دیگر عادی نیست؛ بلکه او از دریچهی نگاه الله و اهل آسمان را به مؤمنانِ دیگر مینگرد. لذا در غیبت او (عدم حضور او) دائماً به این فکر میکند که من چگونه میتوانم حافظ منافع او بوده و برای او خیرخواهی نمایم.
از سوئی در حضور او، هرگز عملی انجام نمیدهد که ناپسند برادر مؤمنش میباشد. چنین نگاهی، قطعاً بسیاری از اختلافات را از میان بر میدارد. با چنین نگاهی، انسان مؤمن، هرگز میلِ خودش را به کسی تحمیل نمیکند؛ بلکه سعی میکند همیشه فرصتِ انتخاب را به دیگران بدهد، و حرمت آنان را از امورات کوچک تا امورات بزرگ بسیار بسیار نگه میدارد.
مؤمنان، با حضور مؤمنان دیگر در مجلسی، به سرعت برای او جای میگشایند و او را در جمع به گرمی میپذیرند.
چگونه میتوانیم آینهی خالصی برای مؤمنان دیگر باشیم؟
نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید:
المُؤمِنُ مِرآةُ أخیهِ یُمیطُ عَنهُ الأَذى؛ مؤمن، آینهی برادرش است، آسیب را از او دور میکند.
در این راستا امیرالمؤمنین «علیهالسلام» فرمودند:
ثَمَرَةُ الاُخُوَّةِ حِفظُ الغَیبِ، وإهداءُ العَیبِ؛ میوهی برادری مؤمنان دو چیز است؛ به نیکی یاد کردن در غیب و هدیه کردن عیبها.
در فرمایش دیگری فرمودند:
مَنْ أبانَ لَكَ عَیْبَكَ فَهُوَ وَدُودُكَ؛ هر که عیب تو را برایت آشکار کرد، دوست توست.
همهی ما همین الان روی صراط در حرکتیم. و صراط از متنِ جهنم (دنیا میگذرد). تنها حرکت صحیحِ ما بر صراط ما را به بهشت میرساند. لذا اگر در صراط کسی به ما عیبمان را گوشزد کرد، در حقیقت عاملی را که ما را در آتش، فرو خواهد برد، نشانمان داده است. آیا چنین کمک بزرگی، جای تشکر و تقدیر ندارد؟ پس چرا از شنیدن ایرادهایمان ناراحت میشویم؟
هدیه دادن عیوب به قدری حائز اهمیت است که امیرالمؤمنین (علیهالسلام) میفرمایند:
ما أخلَصَ المَوَدَّةَ مَن لَم یَنصَحْ؛ خالص نکرده مودّتش را، کسی که خیرخواه دوستش نباشد.
این یک تمرین است... تمرینی کاملاً جدی و کلیدی. اخلاص در دوستی و خیرخواهی از کلیدیترین عوامل رهایی از دوزخ است. کمااینکه امام رضا (علیهالسلام) در نامهی خود به حضرت عبدالعظیم (علیهالسلام) فرمودند: اگر مؤمنی حتی نسبت به یک نفر خیرخواه نباشد، مورد نفرین من قرار میگیرد... (از من دور میشود).
اگر دو نفر خیرخواهِ همدیگر باشند، حتماً حتماً به خلوصِ در دوستی خواهند رسید و از جهنم درآمده و به بهشت نزدیک میشوند.
باید بیاموزیم، ذهن ما فقط مشغول خودمان و مسائل شخصیمان نباشد، در هر شرایطی خودمان را جای دیگری گذاشته و با انصاف و نگاهی الهی دیگران را ارزیابی کنیم.
باید گوشی عادل داشته باشیم...
حضرت علی (علیهالسلام) فرمودند:
مَن أحَبَّكَ نَهاكَ، ومَن أبغَضَكَ أغراكَ؛ هر که دوستت بدارد، حتماً تو را از جهنم نهی میکند، و آنکه دشمنت میدارد...«
اگر بتوانیم، در لابهلای ایرادگیریها و نق و غُرهای دیگران، مودت خالص آنها را نسبت به خودمان ببینیم، و یقین کنیم که تمام ایرادگیریهای آنان، نعمتها و هدیههای بزرگ خداوند هستند، قطعاً به یک گوش عادل رسیدهایم. گوشی که قادر است عیوبش را بشنود و قلب را تحریک به رفع این عیوب نماید.
باید سعی کنیم دوستانی را انتخاب کنیم، مجالسی را برگزینیم، ارتباطاتی را برقرار نماییم که حتماً در لابهلای آن ضعفهایمان را بشناسیم، نه اینکه فقط با دوستانی ارتباط برقرار کنیم که ما را تأیید میکنند.