ورود به شبکه های اجتماعی، قدم گذاشتن به یک دنیای تازه است. دنیایی که بی ارتباط با زندگی روزمره ما در جامعه نیست. قرار نیست با ورود به شبکه های اجتماعی ارتباط خودمان را با جامعه قطع کنی و یا از عضویت در این شبکه های اجتماعی بترسیم و هراسان باشیم.
قبل از هر اقدامی لازم است تا از کارکردهای مثبت و منفی آن آگاه باشیم تا بتوانی حضور موثر تری در این شبکه ها داشته باشیم.
تبعات مثبت
امکان عبور از مرزهای جغرافیایی و آشنایی با افراد، جوامع و فرهنگ های مختلف
امروزه شبکه های اجتماعی راهی برای به اشتراک گذاری تمدن ها و فرهنگ های مختلف بشری است. اینکه یک جوان بتواند با امثال خود در کشورهای دیگر ارتباط برقرار کنید، باعث می شود تا این رسانه هابه مکانی تبدیل شوند که او بتواند فرهنگ و آداب و رسوم کشور خود را به دیگران معرفی نماید و به اشتراک بگذارد.
شفاف شدن بیش از گذشته
این موضوع بسیار مهم و به نفع شهروندان است چون می توانند فعالیت ساستمداران را بسیار بیشتر از گذشته رصد کنند. امروزه هر اتفاقی در جهان بیوفتد بلافاصله توسط شهروندان در شبکه های اجتماعی گزارش می شود.
از بین بردن فاصله ها
شبکه های اجتماعی امکان ارتباط صوتی و تصویری افراد را در هر جای دنیا فراهم کرده اند. بسیاری از کسانی که از فرزندان و عزیزان خود دور هستند، امروزه و به لطف شبکه های اجتماعی می توانند ارتباط شبیه سازی شده و رو در رو را نیز تجربه کنند.
کمک به در ارتباط ماندن
با گسترش جوامع شهری، افزایش مشغله افراد، کمبود وقت و مشلات رفت و آمد در شهرها، شبکه های اجتماعی می توانند خلا ناشی از کم شدن دید و بازدیدها و ارتباطات افراد با یکدیگر را پر نمایند.
تبلیغ و توسعه ارزش های انسانی و اخلاقی در عرصه جهانی
یکی از قابلیت های مهم شبکه های اجتماعی، فراهم کردن فضایی جهت تبلیغ و اشاعه ارزشهای دینی، اعتقادی، انسانی و اخلاقی است. این فضا امکانی را فراهم می کند تا افراد بتوانند ارزشهای اخلاقی، انسانی و شهروندی را گسترش دهند.
امکان بیان ایده ها بصورت آزادانه و آشنایی با ایده ها، افکار و سلیقه های دیگران
این شبکه ها مرز و خط کشی بین رسانه و مخاطب را از بین برده اند.اغلب شبکه های اجتماعی برای مشارکت اعضاء و دریافت بازخورد باز هستند. آنها رای دادن، کامنت گذاشتن و به اشتراک گذاری اطلاعات را تشویق می کنند.
تبعات منفی
جامعه گریزی
جامعه مجازی هیچ وقت جایگزین جامعه واقعی نخواهد شد. پرسه زدن در شبکه های اجتماعی جایگزین زمانی می شود که تا پیش از این به دوستان و خانواده و فعالیت های اجتماعی خارج از خانه اختصاص داشت. در واقع این ابزار افراد را اجتماعی تر نمی کند. بلکه سطح فعالیت اجتماعی فرد گرایانه را بالا می برد.
تبلیغات
تبلیغات مهمترین منبع درآمد شبکه های اجتماعی است.فروشندگان کالا با همکاری مسئولین شبکه های اجتماعی از اطلاعات شخصی کاربران برای نمایش آگهی های تبلیغاتی هدفمند به آنها و کسب سود بیشتر، بهره می برند و این یعنی نقض آشکار حریم خصوصی افراد.
تاثیرات رفتاری
هر شبکه اجتماعی فرهنگ اطلاعاتی خاص خود را دارد، یعنی منش و گفتاری مخصوص و منحصر به فرد و یا تقلیدی را برای خود برگزیده است که گهی می تواند ضد ارزش های مقبول جامعه باشد. هر فرد با عضویت در هر شبکه اجتماعی درگیر نوع خاصی از فرهنگ ارتباطی می شود که شامل: تکیه کلام، اصطلاحات مخصوص، رفتار، تیپ شخصیتی و ظاهری و... است.
شایعه پراکنی و ترویج سریع اکاذیب
به علت عدم امکان شناسایی هویت واقعی اعضاء و نیز عدم امکان کنترل محتوای تولید شده توسط کاربران شبکه های اجتماعی، یکی از مهمترین پیامدهای منفی این شبکه ها، شکل گیری و ترویج سریع شابعات و اخبار کذبی است که توسط برخی از اعظاء و با اهداف خاص و غالبا سیاسی منتشر می شود.
همچنین یکی از شگردهای خبرگزاری ها و نشر شایعه و اکاذیب، نشر آنها در شبکه های اجتماعی است. خبرگذاری ها جهت جلوگیری از تخریب وجهه خود در صورت افشای کذب اخبار، ابتدا سعی در توسعه شایعات در شبکه های اجتماعی و با استفاده از شخصیت های حقیقی و ساختگی می نمایند.
مشکلات امنیتی
تا کنون کرم های زیادی موسوم به کرم شبکه اجتماعی برای نفوذ در این شبکه ها با هدف سرقت هویت کاربران، ارسال هرزنامه، آلوده کردن سیستم کاربران، تبدیل سیستم به حمله کننده و ... ایجاد شده اند. با توجه به درصد بالای کاربران شبکه های اجتماعی، این نوع کرم ها به سرعت می توانند در سیستم ها نفوذ کرده و امنیت کاربران را به مخاطره بیاندازند.
گسترش محتوای غیر اخلاقی
این روزها همه جا محتوای غیر اخلاقی به چشم می خورد و فایل های هرزه نگاری هر لحظه به روز رسانی می شوند و به آسانی در دسترس هستند. شبکه های اجتماعی نیز به دلیل کاربران فراوان و جوان خود از این آسیب به دور نبوده و روز به روز بر میزان آن افزوده می شود.
آسیب های دینی
امروزه از شبکه های اجتماعی می توان به عنوان ابزاری برای گسترش دین بهره برد. اما این مذهب با مذهبی که از سوی رسانه های شفاهی انتقال می یابد متفاوت خواهد بود. در رسانه های شفاهی خطیب بعد از سالها تحصیل و تهذیب اجازه حضور در پشت تریبون های سخنرانی را خواهد یافت و بیشتر می توان امیدوار بود مباحث دینی که عرضه می کنند ناب باشد و مستند به منابع؛ اما مذاهب عرضه شده در شبکه های اجتماعی، مذهبی پالایش شده نیست. از گرایش های افراطی گرفته تا گرایش های رقیق لیبرالی، به صورت احساسی و هیجانی و به دور از منطق و تعقل به تبلیغ خود می پردازند. برای مثال گروهک اعش و جیش العدل و سایر گروهک های تروریستی..
اضافه بار اطلاعاتی
اطلاعات بیش از حدی که در شبکه های اجتماعیبه اشتراک گذاشته می شوند، وقت بسیاری از کاربران را می گیردعلیرغم اینکه این مساله، حجم گسترده اطلاعاتی را برای فرد به ارمغان می آورد، اما امکان تحلیل جامع و دقیق یک موضوع را از او سلب می نماید. ارائه تحلیل دقیق، مستلزم صرف زمان، مطالعه جدی و بررسی تممامی جوانب مطالب است. ذهن چنین انسانی بیش از این نمی تواند مقاومت کند و توانایی استقلال و تحلیل برای تصمیم گیری را در برابر پیام از دست می دهد و پیام ها به راحتی ما را اقناع می کنند.
اضطراب اطلاعاتی
حس سرخوردگی حاصل از احساس گناه به واسطه باخبر نبودن یا دیر با خبر شدن از اخبار شبکه های اجتماعی، نوعی اضطراب اطلاعاتی است. بسیاری از کاربران شبکه های اجتماعی اذعان می کنند که زمانی که در شبکه حضور ندارند نیز به اتفاقات شبکه و آنچه در آن در حال به وقوع پیوستن است فکر می کنند و همواره در اضطراب قرار دارند.